در روایات اسلامی اهمیت فراوانی برای قرآن ذکر شده است تا جایی که مس خط قرآن بدون وضو حرام است و قرائت قرآن نیز آداب و ویژگیهایی دارد. در احکام اسلامی نیز، در نماز و غیر نماز و حتی بعد از مرگ، دستورات فراوانی در مورد قرآن ذکر شده است که در این نوشتار برخی از آنها را از کتابها و از قسمتهای مختلف رساله ها جمع آوری نموده و به صورت دسته بندی از نظر چند تن از مراجع تقلید خدمت خوانندگان تقدیم می گردد.



1) احکام قرآن در نماز

1- قرائت قرآن (به غیر از آیاتی که سجده واجب دارند)، به قصد قرآن در هر جای نماز جایز است البته خواندن قرآن در سجده و رکوع مکروه است.[1]

2- چهار سوره ای که سجده واجب دارند را نمی توان در نماز خواند و اگر فردی در نماز از کسی آیه سجده دار را شنید، باید با اشاره سجده نماید و در غیر نماز نیز بعد از خواندن یا گوش دادن به آیه سجده دار، باید سر را بر چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد؛ ولی گفتن ذکر واجب نیست بلکه مستحب است.[2]

3- امام، مکارم و سیستانی: اگر روبروی نمازگزار قرآن یا کتابی باز باشد نماز خواندن در آنجا مکروه است.[3]

رهبری: کراهت آن ثابت نیست.

.

2) احترام قرآن و اسماء متبرکه

4- آیا با توجه به اینکه روزنامه ها و مجله ها و اعلامیه ها را مردم بعد از مطالعه دور می اندازند، آیا بهتر نیست که آیات قرآن در آنها ننویسند؟[4]

چاپ و نشر آن جایز است اما گیرندگان باید از انداختن در جاهایی که هتک حرمت می شود خودداری کنند و بدون وضو مس نکنند؛ البته تا یقین به وجود قرآن در آن ندارند وظیفه ای ندارند.

5- راههای شرعی از بین بردن اسماء متبرکه و آیات قرآنی چیست؟[5]

رهبری: 1- دفن آنها در خاک 2- تبدیل آنها به خمیر به وسیله آب؛ ولی انداختن آن در نهرها و جویبارها، اگر از نظر عرف اهانت محسوب نشود، اشکالی ندارد؛ البته سوزاندن آنها اشکال دارد و اگر بى احترامى محسوب شود، جایز نیست.

مکارم: 1- دفن آنها در خاک 2- ریختن در رودخانه 3- دادن به مراکزی تا آنها را خمیر کنند و از آنها مقوا و مانند آن بسازند؛ ولی سوزاندن آنها جایز نیست.

سیستانی: 1- دفن در خاک پاک 2- ریختن در دریا یا آب روان 3- محو نوشته ها هر چند با بعضی از مواد شیمیایی پاک؛ ولی سوزاندن آنها جایز نیست.

.

6- اگر قرآن در چاه دستشویی بیافتد بیرون آوردن و آب کشیدن آن واجب است حتی اگر هزینه داشته باشد و اگر بیرون آوردن آن ممکن نیست، (رهبری: یا عسر و حرج دارد) باید دیگر به آن مستراح نروند تا یقین کنند که از بین رفته است.[6]

7- اگر در حافظه موبایلی قرآن و ادعیه و ... باشد و آن موبایل درون چاه دستشویی بیفتد آیا خارج کردن موبایل واجب بوده و استفاده از آن مکان جایز نیست؟

رهبری: حکم قرآن و اسماء جلاله را ندارد بنابراین خارج کردن واجب نیست و استفاده از آن مکان اشکال ندارد.

مکارم: در صورتی که امکان خارج کردن آن به راحتی باشد آن را خارج کنید در غیر این صورت اشکالی ندارد و استفاده از آن مکان ها جایز است.

سیستانی: اشکال ندارد.[7]

.

8- نجس کردن خط و ورق قرآن حرام است و اگر نجس شود باید فورا آنرا آب کشند یعنی واجب فوری است. و اگر جلد قرآن نجس شود نیز، در صورتی که بی احترامی به قرآن باشد باید آن را آب بکشند.[8]

9- گذاشتن قرآن روی عین نجس مانند خون و مردار (مکارم و سیستانی: چنانچه موجب بی احترامی باشد(مکارم: چنانکه غالبا هتک نیز هست)) حرام است حتی اگر خشک باشند.[9]

.

3) احکام قرآن در مورد محتضر و میت

10-مستحبّ است برای راحتی محتضر بر بالین او سوره مبارکه «یس، صافات و احزاب» و «آیة الکرسی» و آیه 54 از سوره «اعراف» و سه آیه آخر سوره «بقره» بلکه هرچه از قرآن ممکن است بخوانند. و همچنین مستحب است انسان هر وقت میت را یاد می­کند، «انا لله و انا الیه راجعون» بگوید و برای میت قرآن بخواند.[10]

11- قرآن، انگشتر، شمشیر و لباسهایی که میت برای پوشیدن تهیه نموده ولو نپوشیده است برای پسر بزرگ میت است ولی مرکب (اعم از ماشین و غیر ماشین) جزء حَبوَه (یعنی اموال اختصاصی پسر بزرگ) نمی باشد.[11]

12-آیا از نظر اسلام صحیح است که انسان کفنى را براى خود بخرد و بر آن آیات قرآنى و ادعیه بنویسد و از آن فقط هنگام تکفین استفاده نماید؟

اشکالی ندارد و می توان بر کفن خویش آیات قرآن و دعای جوشن صغیر و کبیر و همچنین سند و متن حدیث سلسلة الذهب را بنویسند البته در جایی که منافات با احترام آنها دارد و جایی که احتمال نجاست می رود، ننویسند، و همچنین شایسته است (با رعایت شرطی که گفته شد) بر حاشیه تمام اجزاء کفن جملات زیر را بنویسند:

  • «فلان بن فلان (اسم خودش و پدرش) یشهد أن لا اله الا الله وحده لا شریک له و أنَّ محمداً صلّی الله علیه و آله رسول الله و أنَّ علیاً و الحسن و الحسین و علیاً و محمداً و جعفراً و موسی و علیاً و محمداً و علیاً و الحسن و الحجّة القائم اولیاء الله و اوصیاء رسول الله و أئمّتی و أنّ البعث و الثّواب و العقاب حقّ».[12]

علاقه مندان برای مطالعه بیشتر در این زمینه می توانند به اینجا مراجعه نمایند.

با آرزوی گذشتن با موفقیت از پل صراط و موفقیت همه ما در پیشگاه عدل الهی. 



[1]. ت.م، م 1135 و 1092؛ استفتاءات جدید رهبری؛ عروه، مبطل پنجم نماز، م 9 و 11 و فی الرکوع، م27 و مستحبات السجود، م3. منظور از «ت.م» در آدرسها توضیح المسائل 13 مرجع و منظور از «م» مساله می باشد. سیستانی: .... حتی قصد قرآن کردن نیز لازم نیست بلکه اگر عرفا صدق قرآن کند کافی است.

[2].  ت.م، م 983، 985، 1093 و 1099؛ رساله آموزشی رهبری، درس 40 و 44.

[3]. تحریر، ج1، ص3-152؛ عروه الوثقی، مکانهای مکروه نماز؛ استفتاء از سایت لیدر، ش581965؛ منهاج سیستانی، ج1، م 566.

[4] . استفتاءات امام، ج1، ص 114 و 2-271؛ اجوبه الاستفتاءات، س 159 و 163؛ استفتاءات مکارم، ج2، ص50؛ مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ج5، ص13.

[5]. اجوبه الاستفتاءات، س162و165؛ استفتاءات جدید رهبری؛ استفتاءات مکارم، ج1، ص509 و ج2، ص53؛ رساله جامع سیستانی، م 413.

[6]. ت.م، م 140؛ پرسشهای متداول رهبری، م 32؛ عروه، احکام نجاست، م26؛ رساله جامع، م410.

[7]. مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج6، ص 139؛ احکام ویژه مکارم، قسمت قرآن؛ استفتاء از سایت سیستانی، ش ۳۸۵۸۹۰.

[8]. ت.م، م 6-135؛ رساله مصور رهبری، ص 103.

[9]. ت.م، م 137؛ عروه، احکام نجاست، م 24؛ رساله جامع سیستانی، م 401؛ استفتاء از لیدر، ش 579018.

[10]. ت.م، م 539 و 633.

[11]. ت.م، م 2780؛ استفتاءات امام، ج3، ص5-444؛ استفتاءات جدید رهبری؛ استفتاء از لیدر، ش 579018؛ استفتاءات مکارم، ج2، ص469؛ استفتاء اینترنتی از سایت مکارم، ش 9406110110؛ استفتاء از سایت سیستانی، ش ۳۸۵۸۹۰.

[12]. اجوبه الاستفتاءات، س 232؛ استفتاء از سایت لیدر، ش579020 و579680؛ استفتاءات مکارم، ج3، ص54؛ تحریر الوسیله، ج1، ص75؛ عروه، مستحبات کفن، العاشر و الحادی عشر؛ منهاج سیستانی، ج1، تکمله بعد از م 296.



منبع ahkamema.blog.ir